Κοινή δήλωση Ευρωπαίων δικηγόρων, δικαστών και δημοσιογράφων,για τη συνεχιζόμενη καταστολή του κράτους δικαίου στην Τουρκία

Κοινή δήλωση δικηγόρων, δικαστών και δημοσιογράφων για τη συνεχή καταστολή του κράτους δικαίου στην Τουρκία.

Το Συμβούλιο των Δικηγορικών Συλλόγων της Ευρώπης (CCBE), η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων (EFJ) και η Ευρωπαϊκή Ένωση Δικαστών (EAJ) καταδικάζουν απερίφραστα τις συνεχιζόμενες γενικευμένες διώξεις δικηγόρων, δημοσιογράφων, δικαστών και  εισαγγελέων στην Τουρκία.

Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στις 15 Ιουλίου 2016, η τουρκική κυβέρνηση κήρυξε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και υιοθέτησε 21 νομοθετικά διατάγματα, τα οποία οδήγησαν σε μια σοβαρή υπονόμευση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το κράτος δικαίου σε όλη τη χώρα.

Χιλιάδες δικαστές και εισαγγελείς  και εκατοντάδες δημοσιογράφοι και δικηγόροι απολύθηκαν, κρατήθηκαν ή συνελήφθησαν. Έλαβε χώρα μια εκτεταμένη λογοκρισία στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και εκατοντάδες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών έκλεισαν. Πολλοί Δικηγορικοί Σύλλογοι και Σύλλογοι Ανεξάρτητων Δικαστών YARSAV έκλεισαν και τα περιουσιακά τους στοιχεία κατασχέθηκαν ή δεσμεύτηκαν χωρίς αποζημίωση.

Υπάρχουν περίπου 2000 δικαστές και εισαγγελείς(εκτός των 4088 που απολύθηκαν), 350 δικηγόροι και 150 δημοσιογράφοι και εργαζόμενοι στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, οι οποίοι κρατούνται, ενώ έχει ασκηθεί δίωξη σε 867 δικηγόρους. Οι περισσότεροι από αυτούς στοχοποιούνται αποκλειστικά επειδή εκπλήρωσαν τις επαγγελματικές του υποχρεώσεις, βάσει φερόμενων  κατηγοριών για υποστήριξη τρομοκρατικών οργανώσεων. Σε πολλές περιπτώσεις κρατούνται χωρίς κατηγορίες και χωρίς να οδηγηθούν ενώπιον του φυσικού τους δικαστή. Όταν τα τουρκικά δικαστήρια εκδίδουν ένταλμα κράτησης, διατάζουν επίσης τη δέσμευση των περιουσιακών στοιχείων τους στερώντας από τους κρατούμενους τη δυνατότητα να υποστηρίξουν τις οικογένειες του.

Τα υιοθετούμενα νομοθετικά διατάγματα υπονομεύουν το δικαίωμα στην υπεράσπιση. Σε υποθέσεις που συσχετίζονται με την αντιτρομοκρατική νομοθεσία, ο κρατούμενος δεν έχει πρόσβαση σε δικηγόρο για τις πέντε πρώτες ημέρες αστυνομικής κράτησης και αυτό το δικαίωμα μπορεί να ανασταλεί για έξι μήνες. Όταν η πρόσβαση σε δικηγόρο καταστεί εφικτή, το απόρρητο μεταξύ δικηγόρου και πελάτη παραβιάζεται: οι συνεντεύξεις του πελάτη στη φυλακή καταγράφονται και συχνά γίνονται υπό την παρουσία αστυνομικού ενώ τα έγγραφα κατάσχονται και ελέγχονται. Επιπροσθέτως πολλές μη κυβερνητικές οργανώσεις έχουν εκφράσει την ανησυχία τους για τις συχνές περιπτώσεις κακομεταχείρισης κρατουμένων.[1]

Οι υπογράφουσες οργανώσεις δίνουν έμφαση στο ότι ένα ανεξάρτητο δικαστικό σύστημα είναι απαραίτητο συστατικό για τη διατήρηση του κράτους δικαίου σε μια ελεύθερη κοινωνία. Σύμφωνα με τις Βασικές Αρχές των Ηνωμένων Εθνών για την ανεξαρτησία των δικαστικών αρχών, η ανεξαρτησία αυτή πρέπει να διαφυλάσσεται από το κράτος και κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα ή τη νομοθεσία της χώρας. Σύμφωνα με τις Βασικές Αρχές είναι καθήκον όλων των κυβερνήσεων και των άλλων θεσμών να σέβονται και να επιτηρούν την ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας. Η απόλυτη αναγκαιότητα  καθώς και οι προϋποθέσεις για ένα ανεξάρτητο δικαστικό σύστημα σε ένα δημοκρατικό κράτος, αναφέρονται ξεκάθαρα στη Σύσταση 2010/12 της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης καθώς και σε πολλές γνωμοδοτήσεις του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Ευρωπαίων δικηγόρων. Το σημαντικότερο είναι η ισορροπία των εξουσιών, η οποία απαιτεί τον αποκλεισμό κάθε επιρροής στη δικαστική εξουσία από την κυβέρνηση, τον πρωθυπουργό και το κοινοβούλιο.

Οι δικηγόροι παίζουν βασικό ρόλο στη διασφάλιση της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών. Όπως υπογραμμίστηκε στη σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ελεύθερη άσκηση του επαγγέλματος του δικηγόρου Νο R (2000) από 21 μέχρι 25 Οκτωβρίου 2000, πρέπει να παρθούν όλα τα αναγκαία μέτρα, ώστε να γίνει σεβαστή, να προστατευτεί και να προωθηθεί η ελεύθερη άσκηση του επαγγέλματος των δικηγόρων χωρίς διακρίσεις και χωρίς αδικαιολόγητες παρεμβάσεις από τις αρχές ή το δημόσιο, ιδιαίτερα υπό το φως σχετικών προβλέψεων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Επίσης, σύμφωνα με τις Βασικές Αρχές των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με το ρόλο των δικηγόρων, οι κυβερνήσεις πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι δικηγόροι μπορούν να εκπληρώσουν όλες τις λειτουργίες του επαγγέλματός τους χωρίς εκφοβισμούς, κωλύματα, παρενοχλήσεις ή αδικαιολόγητες παρεμβάσεις (Αρχή 16). Επιπροσθέτως, οι δικηγόροι δεν πρέπει να ταυτοποιούνται με τους πελάτες τους ή με τις υποθέσεις των πελατών τους κατά την άσκηση του επαγγέλματός τους (Αρχή 18).

«Κάθε ένας έχει το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης. Αυτό το δικαίωμα πρέπει να συμπεριλαμβάνει την ελευθερία έκφρασης γνώμης και την ελευθερία λήψης ή μετάδοσης πληροφοριών και ιδεών χωρίς παρεμβολή των δημόσιων αρχών και ανεξαρτήτως συνόρων.

Αυτό το άρθρο δεν πρέπει να παρεμποδίσει το κράτος από το να απαιτήσει ραδιοτηλεοπτικές άδειες, άδειες για τηλεόραση ή για κινηματογράφο( άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου , ECHR). Επίσης, ο Επίτροπος του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα ανθρώπινα δικαιώματα Nils Muižnieks ανέφερε σε ένα αναλυτικό Μνημόνιο για την ελευθερία της έκφρασης και την ελευθερία στα μέσα ενημέρωσης στην Τουρκία στις 15 Φεβρουαρίου 2017, ότι «η υπερβολικά ευρεία εφαρμογή της έννοιας της τρομοκρατικής προπαγάνδας και της υποστήριξης τρομοκρατικής οργάνωσης,  στην οποία συμπεριλαμβάνονται  δηλώσεις και πρόσωπα  που ξεκάθαρα δεν υποκινούν τη βία, αντανακλά μια λανθασμένη πεποίθηση ότι με τον περιορισμό της ελευθερίας έκφρασης, η οποία οδηγεί σε παραβίαση των διεθνών κανόνων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, θα λυθούν αυτά τα προβλήματα. Η βία και η απειλή χρήσης βίας είναι το καθοριστικό συστατικό της έννοιας της ‘’τρομοκρατίας’’, η οποία δεν πρέπει να χρησιμοποιείται καθολικά με σκοπό να τιμωρήσει δηλώσεις, οι οποίες δεν περιλαμβάνουν αυτά τα συστατικά στοιχεία, ακόμη και αν αυτές οι δηλώσεις είναι μη συναινετικές, σοκαριστικές ή πολιτικά ενοχλητικές’’.

Σε έκθεση για ‘’τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών στην Τουρκία από τις 8 Μαρτίου[2], η Επιτροπή παρακολούθησης της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης (PACE) τόνισε ότι: ‘’προκαλεί ανησυχία η κατάσταση σε σχέση τα μέσα ενημέρωσης στην Τουρκία, καθώς η διασταλτική ερμηνεία του αντιτρομοκρατικού νόμου, η οποία έρχεται σε αντίθεση με τα πρότυπα του Συμβουλίου της Ευρώπης, υποβιβάζει σοβαρά τα δημοκρατικά θεμέλια της χώρας και οδηγεί στην ποινικοποίηση και δίωξη των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δικηγόρων[3].’’

Υπενθυμίζοντας ότι η δικαστική εξουσία, το νομικό επάγγελμα και τα μέσα ενημέρωσης αντιπροσωπεύουν τον ακρογωνιαίο λίθο του δημοκρατικού κράτους, οι υπογράφουσες οργανώσεις παρακινούν την τουρκική κυβέρνηση:

• Να αποκαταστήσει την ανεξαρτησία του δικαστικού συστήματος σύμφωνα με τον κανόνα δικαίου.
• Να διασφαλίσει την ελευθερία έκφρασης και στα μέσα ενημέρωσης.
• Να εγγυηθεί σε όλους τους πολίτες το θεμελιώδες δικαίωμα πρόσβασης στη δικαιοσύνη και δικηγόρο.
• Να σεβαστεί τις διεθνείς υποχρεώσεις προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως προβλέπουν  η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και άλλες διεθνείς συμφωνίες.
• Να στηρίξει το κράτος δικαίου και τη δημοκρατία στη χώρα.
• Να απελευθερώσει όλους τους δικαστές, εισαγγελείς, δικηγόρους και δημοσιογράφους, οι οποίοι κρατούνται χωρίς λόγο μόνο και μόνο γιατί εκπλήρωσαν τα επαγγελματικά τους καθήκοντα.
• Να θέσει τέλος στη δίωξη δικαστών, εισαγγελέων, δικηγόρων και δημοσιογράφων.

Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων

Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων είναι η μεγαλύτερη οργάνωση δημοσιογράφων στην Ευρώπη, εκπροσωπώντας πάνω από 320.000 δημοσιογράφους από 71 οργανώσεις δημοσιογράφων σε 43 χώρες. Η ΕΟΔ αγωνίζεται για τα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα των δημοσιογράφων που εργάζονται σε όλους τους τομείς των μέσων ενημέρωσης σε όλη την Ευρώπη μέσα από ισχυρές συνδικαλιστικές οργανώσεις και σωματεία. Η ΕΟΔ προωθεί και υπερασπίζεται το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης και της πληροφόρησης, όπως διασφαλίζεται στο Άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα δικαιώματα του ανθρώπου. Η ΕΟΔ υποστηρίζει τις συνδεδεμένες με αυτήν οργανώσεις με σκοπό να ενδυναμώσει την ανάπτυξη συνδικαλιστικών οργανώσεων, την πρόσληψη νέων μελών και τη διατήρηση ή δημιουργία ενός περιβάλλοντος, όπου υπάρχει η ποιότητα, η δημοσιογραφική ανεξαρτησία, ο πλουραλισμός, οι αξίες της δημόσιας υπηρεσίας και η αξιοπρεπής εργασία στα μέσα ενημέρωσης.

Ευρωπαϊκή Ένωση Δικαστών

Η Ευρωπαϊκή Ένωση Δικαστών (EAJ), μια περιφερειακή ομάδα της Διεθνούς Οργάνωσης Δικαστών (IAJ/ΔΟΔ ίδρυση το 1953) είναι μια οργάνωση αντιπροσώπων των οργανώσεων ανεξάρτητων εθνικών δικαστών σε 44 χώρες. Η ΕΑΔ είναι επιφορτισμένη με τη διαφύλαξη της ανεξαρτησίας των δικαστικών αρχών, ως ένα απαραίτητο προαπαιτούμενο της δικαστικής λειτουργίας και διασφάλισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας με τη διαφύλαξη της συνταγματικότητας και του ήθους της δικαστικής εξουσίας. Η ΕΑΔ/ΔΟΔ έχει ρόλο παρατηρητή μαζί με το Συμβούλιο της Ευρώπης και τα Ενωμένα Έθνη.

CCBE

Το Συμβούλιο των Δικηγορικών Συλλόγων της Ευρώπης (CCBE), που ιδρύθηκε το 1960, είναι μια διεθνής μη κερδοσκοπική οργάνωση, η οποία από τη δημιουργία της βρίσκεται στην πρώτη γραμμή για την προώθηση των απόψεων των Ευρωπαίων δικηγόρων και την υπεράσπιση των νομικών αρχών πάνω στις οποίες βασίζεται η δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Το CCBE αναγνωρίζεται ως η αντιπροσωπευτική φωνή του ευρωπαϊκού νομικού επαγγέλματος μέσα από τα μέλη του, που είναι πάνω από 1 εκατομμύριο Ευρωπαίοι Δικηγόροι. Το CCBE συμπεριλαμβάνει Δικηγορικούς Συλλόγους 45 χωρών από την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ευρωπαϊκή Οικονομική Ζώνη και την Ευρώπη ευρέως.

Το CCBE χορήγησε το 2016 το Βραβείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε τέσσερις τούρκους δικηγόρους, οι οποίοι ήταν ιδιαίτερα ενεργοί στην υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το κράτος δικαίου στην Τουρκία: μετά θάνατον στον Tahir Elçi, Πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου Diyarbakır, ο οποίος δολοφονήθηκε στις 28 Νοεμβρίου 2015, Ayşe Bingöl Demir, Ayşe Acinikli και Ramazan Demir.